Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση των θεμάτων της πόλης που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται μέσω προγραμμάτων αστικής ανάπλασης και αναγέννησης.

Στόχος του μαθήματος είναι η απόκτηση από τους φοιτητές των απαραίτητων δεξιοτήτων για την οργάνωση προγραμμάτων αστικής ανάπλασης και αναγέννησης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την παρουσίαση και πολύπλευρο σχολιασμό και κριτική συγκεκριμένων παραδειγμάτων αναπλάσεων που θα παρουσιασθούν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, τόσο από την Ελλάδα όσο και το εξωτερικό.

Οι πόλεις αποτελούν πολύπλοκους ζωντανούς οργανισμούς που αναπτύσσονται ή παρακμάζουν, ως συνέπεια πολλαπλών  εσωτερικών και εξωτερικών επιδράσεων στο περιβάλλον, στην κοινωνία και στην οικονομία τους. Μερικές από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην εποχή μας είναι, επιγραμματικά: οι πολύπλευρες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η ανάγκη ελαχιστοποίησης του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματός τους, ο εκσυγχρονισμός της παραγωγικής τους βάσης, προβλήματα κοινωνικά, οικονομικά και δημόσιας υγείας. Επίσης, οι σύγχρονες πόλεις θα πρέπει να βελτιώσουν τις λειτουργίες, τη διακυβέρνησή τους, να ενσωματώσουν τις σύγχρονες τεχνολογίες, να βελτιώσουν την εικόνα τους και να καταστούν ανταγωνιστικές.

Αν και τα παραπάνω ζητήματα αφορούν συνολικά τις πόλεις και τις αναπτυξιακές προοπτικές τους, είναι ιδιαιτέρως κρίσιμα για εκείνους τους αστικούς θύλακες βρίσκονται σε πορεία υποβάθμισης. Σε αυτούς θα πρέπει να εφαρμοσθούν ειδικά επεξεργασμένες πολιτικές και προγράμματα ανάπλασης με στόχο την αναγέννησή τους, μετατρέποντας τις αδυναμίες και τα προβλήματά τους σε ευκαιρίες και πλεονεκτήματα. Η εφαρμογή προγραμμάτων αστικής ανάπλασης επιβάλλεται όχι μόνο για την ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής των πόλεων, αλλά και για λόγους ισότητας των πολιτών και δικαιοσύνης, που επιβάλλουν την άμβλυνση των κοινωνικών εντάσεων και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Κάθε αστική ανάπλαση αποτελεί μια σύνθετη πολεοδομική παρέμβαση που προκύπτει από τη συντονισμένη εφαρμογή στο χώρο  πολυεπίπεδων στρατηγικών. Αποτελεί πρόκληση για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, ο οποίος καλείται να παρέμβει σε ήδη διαμορφωμένες περιοχές, που έχουν τη δική τους ιδιαίτερη ιστορία, ταυτότητα και λειτουργίες.

Ο ρόλος του πολεοδόμου μηχανικού στη διαδικασία εκπόνησης και εφαρμογής προγραμμάτων αστικών αναπλάσεων είναι κομβικός, επειδή είναι ο καταλληλότερος για να σχεδιάσει και να συντονίσει την εφαρμογή τους.

Θεματικές ενότητες του μαθήματος:

1. Οι έννοιες της αστικής ανάπλασης και αναγέννησης. Η ιστορική τους εξέλιξη και οι στόχοι των αστικών αναπλάσεων.
2. Γενική μεθοδολογία των παρεμβάσεων και διεθνής εμπειρία.
3. Βασικά θέματα των αναπλάσεων: Περιβαλλοντικά, κλιματικής αλλαγής και ενέργειας, κοινωνικά, οικονομικά.
4. Στρατηγικές και συμπράξεις για την υλοποίηση των αστικών αναπλάσεων.
5. Θέματα χρηματοδότησης και διαχείρισης των αστικών αναπλάσεων.
6. Το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο των αστικών αναπλάσεων.

Το μάθημα περιλαμβάνει εισηγήσεις από τους διδάσκοντες ή/και εξωτερικούς ομιλητές, συναφείς με τις προαναφερόμενες θεματικές ενότητες και το αντικείμενο της ομαδικής άσκησης.

Οι φοιτητές/τριες θα πρέπει να εκπονήσουν, οργανωμένοι σε ολιγομελείς ομάδες, μια υποχρεωτική εργασία μικρής κλίμακας, την οποία θα παρουσιάσουν στο τέλος του εξαμήνου.Η παρακολούθηση των εργασιών θα γίνεται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων από τους διδάσκοντες.

Οι φοιτητές / φοιτήτριες θα αξιολογηθούν βάσει της επίδοσής τους:

• στη γραπτή ομαδική εργασία (βαρύτητα: 50% στη διαμόρφωση του συνολικού βαθμού).
• στην παρουσίαση της γραπτής ομαδικής εργασίας (βαρύτητα: 50% στη διαμόρφωση του συνολικού βαθμού).

• ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ, Α., ΚΑΥΚΑΛΑΣ, Γ., ΠΙΤΣΙΑΒΑ-ΛΑΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, Μ. (2007/2014) Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές: Για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, Αθήνα: Kριτική. Κεφάλαια 3, 4, 10, 11, 12, 13 και 17.
• ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ Α. (1984/2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός: Για Μία Βιώσιμη Ανάπτυξη του Χώρου (Αθήνα: Συμμετρία). Κεφάλαια 4, 7, 12, 21 και 24.
• ΟΙΚΟΝOΜΟΥ Δ. και ΠΕΤΡAΚΟΣ Γ. (επ.) (1999/2005) Η Ανάπτυξη των Ελληνικών Πόλεων: Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις Αστικής Ανάλυσης και Πολιτικής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας/ Gutenberg, Βόλος/ Αθήνα. [κείμενα Γοσποδίνη, Δέφνερ, Κοκκώση, Οικονόμου , Οικονόμου & Πετράκου, Πετράκου & Οικονόμου]
• ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ., ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ, Γ., ΣΕΡΡΑΟΣ, Κ. (επιμ.) (2004) Πόλη και Χώρος από τον 21ο στον 21ο Αιώνα: Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Αθανάσιο Ι. Αραβαντινό, Αθήνα/ Βόλος: ΕΜΠ/ ΤΜΧΠΠΑ/ ΣΕΠΟΧ.
• ΤΜΧΠΠΑ (2009) 25 Κείμενα για το Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη του Χώρου: Συλλογικός Τόμος για τα 20 Χρόνια Λειτουργίας του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος.
• Journal of Urban Regeneration & Renewal. , Annales de la Recherche Urbaine, Cities, City,European Urban and Regional Studies, International Journal of Urban & Regional Research, Journal of Urban Affairs, Planum. The Journal of Urbanism.Town Planning Review, Urban Affairs Review (πρώην U.A. Quarterly), Urban Policy and Research, Urban Studies, Urbanismes et Architecture (πρώην Urbanisme).