Στόχος του μαθήματος είναι να δώσει στους φοιτητές την δυνατότητα να προβληματιστούν σχετικά με τις υποθέσεις, τις συνθήκες και τους σύγχρονους μηχανισμούς ανάδυσης χωρικών οντοτήτων (ειδικά στην υπαίθρου) σε ένα περιβάλλον όλο και πιο ανοικτό και διαφοροποιημένο. Πρέπει να καταλάβουν ότι, η παγκοσμιοποίηση (πάρα τις πιέσεις που ασκεί) δεν αποτελεί οπωσδήποτε εμπόδιο για την ανάδυση μικρών περιοχών άλλα ευνβάλει και στην εμφάνιση ποικίλων και σύνθετων καταστάσεων οι οποίες ευνοηθήκαν περισσότερο ή λιγότερο από τη σύγχρονη τάση αποκέντρωσης και αποσυγκέντρωσης.
Μέσω της ανάλυσης συγκεκριμένων περιπτώσεων, οι φοιτητές αποκτούν τις απαραίτητες γνώσεις και τεχνογνωσίες σχετικά με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός διαγνωστικού που επικεντρώνεται στην αξιολόγηση και ενίσχυση της χωρικής ελκυστικότητας . Για το λόγο αυτό, διαμορφώνονται μικρές ομάδες φοιτητών και κάθε ομάδα αναλάβει την ανάλυση μιας περίπτωσης μελέτης που αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη χωρική οντότητα.
Το μάθημα «ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» που διδάσκεται στα γαλλικά, εντάσσεται στην Ενότητα Μαθημάτων U.5. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ του διατμηματικού κοινού ελληνογαλλικου ΠΜΣ «Πληθυσμός, Ανάπτυξη, Στρατηγικές Προοπτικές» που διοργανώνεται σε συνεργασία με το γαλλικο Πανεπιστήμιο Bordeaux IV.
Το μάθημα βρίσκεται στη συνέχεια των μαθημάτων της ενότητας U.E.1.2. «Λογικές Οικονομικής Ανάπτυξης των Χωρικών Οντοτήτων» που διδάσκονται στη Γαλλία.
Μετά από μια σύντομή κριτική ανάγνωση (α) του συγχρόνου πλαισίου (παγκοσμιοποίηση και αποκέντρωση) μέσα στον οποίο λαμβάνεται μέρος η αναπτυξιακή διαδικασία και (β) των σημαντικών θεωρητικών προσεγγίσεων της περιφερειακής οικονομίας, ο κύριος άξονας ανάλυσης (προβληματισμός) που προτείνεται να αναπτυχθεί είναι ο ακόλουθος:
Στο πλαίσιο της οικονομικής ολοκλήρωσης όπου η περιφερειακή κλίμακα παίζει σημαντικό ρόλο, πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε την τοπική δυναμική, τη δυνατότητα τοπικής ανάδυσης η οποία δεν περιορίζεται στο ζήτημα της τοποθέτησης / εγκατάστασης οικονομικών δραστηριοτήτων (τοπικά παραγωγικά συστήματα, districts, κλπ.). Με άλλα λόγια, πώς μπορούμε να εξετάζουμε την δυναμική μιας χωρικής οντότητας (territoire) η οποία πρέπει να βασιστεί σε μια πραγματική άρθρωση μεταξύ (i) χώρου με τους πόρους του (υλικοί και άυλοι), καθώς και (ii) οργάνωσης και οικονομικών δραστηριοτήτων. Η διάρθρωση αυτή απαιτεί τη συμμετοχή και ο συντονισμός των φορέων (ενδογενείς – εξωγενούς) που «εμπλέκονται» σε αυτή τη -πολλαπλή διάσταση- διαδικασία.
Είναι ακριβώς επειδή υπάρχει η πολλαπλή αυτή άρθρωση που η χωρική προσέγγιση και η αναπτυξιακή προσέγγιση είναι στενά συνυφασμένες. Πράγματι, η τοπική ανάδυση (ειδικά για τις εύθραυστες ζώνες) δεν μπορεί να εκφραστεί μόνο σε όρους οικονομικής ανταγωνιστικότητας (που αφορούν κυρίως την τοποθέτηση / συσσώρευση δραστηριοτήτων). Παραπέμπει ουσιαστικά σε μια περίπλοκη διαδικασία ελκυστικότητας η οποία, εξαιτίας της γεωμορφωλογικής, πολιτιστικής, κοινωνικο-οικονομικής, περιβαλλοντικής διάστασης της, απαιτεί τον σχεδιασμό και την υλοποίηση σχεδίων – προγραμμάτων όπου η αναπτυξιακή διαδικασία και η χωροταξική οργάνωση αποτελούν "συνεκτικό σύνολο."
Σε μια δεδομένη χωρική οντότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις πολλαπλές χωρικές ιδιαιτερότητες, είναι σαφές ότι η ανάδειξη των υποθέσεων, συνθηκών και μηχανισμών ανάδυσης της συγκεκριμένης οντότητας απαιτεί την υλοποίηση ενός «χωρικού διαγνωστικού» (diagnostic territorial). Για να εκτιμηθεί η ελκυστικότητα μιας χωρικής οντότητας και να την ενισχύσουμε, η διαδικασία αυτή πρέπει να επικεντρωθεί όχι μόνο στην κοινωνικο-οικονομική διάγνωση άλλα και στη ανάδειξη των «ιδιότυπων» πόρων καθώς και στην ικανότητα οργάνωσης, συνεργασίας και δραστηριοποίησης των τοπικών φορέων και της τοπικής κοινότητας. Η διάγνωση της ελκυστικότητας μιας περιοχής θα εξεταστεί μέσω της μελέτης συγκεκριμένων περιπτώσεων.
Βασικές ενότητες του μαθήματος:
– Παγκοσμιοποίηση: ποιες είναι συνέπειες για τις μικρές χωρικές οντότητες;
– Οικονομική ολοκλήρωση και περιφερειακό πλαίσιο
– Η ενσωμάτωση του «χώρου» στην οικονομική ανάλυση και αξιολόγηση καθώς και στις διαδικασίες ανάπτυξης
– Η χωρική διάσταση της ανταγωνιστικότητας : από την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων στην χωρική ανταγωνιστικότητα.
– Από την χωρική ανταγωνιστικότητα στην χωρική ελκυστικότητα: οι 6 συνιστώσες της ελκυστικότητας
– Διάγνωση – Αξιολόγηση και Ενίσχυση της χωρικής ελκυστικότητας
Κατ’ οίκον εργασία
Προφορική παρουσίαση εργασίας
Εξέταση προφορική στο τέλος του εξαμήνου
Πεδίον ΄Άρεως, 383 34, Βόλος
24210 74452-55
24210 74380
g-prd@prd.uth.gr